Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, ngành logistics và xuất nhập khẩu Việt Nam đang trải qua giai đoạn phát triển vượt trội, một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ để trở thành trung tâm sản xuất và logistics. Ngành dịch vụ logistics ngày càng đóng vai trò thiết yếu trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.
Hiện tại Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế phát triển logistics như vị trí địa lý chiến lược, hệ thống giao thông ngày càng hoàn thiện và số lượng doanh nghiệp logistics tăng mạnh, với khoảng 6.500 doanh nghiệp hoạt động tính đến năm 2024. Ngành này duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định 14–16%/năm, được xếp thứ 43/160 quốc gia về năng lực logistics (LPI 2023), đứng thứ 4 ASEAN và thứ 11 trong nhóm thị trường logistics mới nổi toàn cầu, cho thấy tiềm năng phát triển rất lớn. Bên cạnh đó sự tham gia vào các FTA thế hệ mới như EVFTA, CPTPP, RCEP đặt ra yêu cầu ngày càng cao về chuyên môn và quản trị. Để đáp ứng điều đó, doanh nghiệp không thể chỉ dựa vào chi phí rẻ hay vị trí địa lý, mà cần đầu tư vào nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là nhân lực quốc tế – những người mang theo tri thức, kinh nghiệm và tư duy toàn cầu.
Tầm quan trọng đội ngũ nhân sự?
Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu và Việt Nam đặt mục tiêu trở thành trung tâm logistics toàn diện, đội ngũ nhân sự – đặc biệt là nhân sự quốc tế giữ vai trò quan trọng và không thể thay thế. Họ không chỉ mang theo kinh nghiệm dày dạn, tư duy chiến lược toàn cầu, mà còn là “chất xúc tác” quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam bắt kịp các tiêu chuẩn quốc tế, triển khai công nghệ hiện đại và xây dựng hệ thống quản trị tiên tiến. Các lợi ích mà đội ngũ nhân sự mang lại cho các doanh nghiệp Việt:
Chuyển giao tri thức và công nghệ: Nhân sự quốc tế không những có kinh nghiệm cá nhân mà là sự tích lũy kinh nghiệm, kiến thức của những nước có thị trường phát triển mạnh. Do đó, họ có thể giúp các doanh nghiệp Việt Nam tìm hiểu và tiếp cận được công nghệ hiện đại, các quy tắc chuẩn mực quốc tế và các mô hình quản trị hiện đạo trong quản lý, vận hành chuỗi cung ứng, góp phần nâng cao sự phát triển kinh tế.
Thúc đẩy tư duy đổi mới: Từ góc hình đa dạng, toàn cầu và khả năng thích ứng linh hoạt với các biến đổi thị trường, đội ngũ nhân sự quốc tế có thể được xem là chất xúc tác trong việc tạo lập một môi trường làm việc sáng tạo, giúp các doanh nghiệp thay đổi tư duy quản lý, chiến lược từ đó nâng cao năng suất lao động, quy trình hoạt động hiệu quả, hướng đến đem lại sự phát triển bền vững cho nền kinh tế nước nhà.
Kết nối doanh nghiệp Việt với thị trường toàn cầu: Nguồn nhân lực quốc tế được xem là nhân tố giữ vai trò "cầu nối chiến lược", mang lại lợi thế cạnh tranh vượt trội cho các doanh nghiệp nội địa. Không chỉ đơn thuần là khả năng thông thạo nhiều ngôn ngữ, nhân sự quốc tế còn sở hữu vốn hiểu biết sâu rộng về văn hóa kinh doanh, chuẩn mực pháp lý, hệ thống thuế quan, quy định kỹ thuật và thói quen tiêu dùng tại các thị trường phát triển như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản hay Hàn Quốc. Họ giúp doanh nghiệp Việt nắm bắt nhanh xu hướng tiêu chuẩn hóa toàn cầu, tránh rủi ro từ các rào cản kỹ thuật, đồng thời tối ưu hóa quy trình xuất – nhập khẩu, logistics xuyên biên giới một cách hiệu quả và chuyên nghiệp hơn.
Thúc đẩy chuyển đổi số trong logistics và chuỗi cung ứng: Với khả năng tiếp cận công nghệ mới, nhân sự quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai các công nghệ hiện đại như AI, IoT, Big Data hay Blockchain trong logistics, từ đó giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí, quản lý rủi ro, và nâng cao hiệu suất vận hành.
Huấn luyện và phát triển lực lượng kế cận trong nước: Bên cạnh việc tham gia vận hành, đội ngũ chuyên gia quốc tế còn giữ vai trò huấn luyện, cố vấn và truyền đạt kinh nghiệm cho đội ngũ nhân sự nội địa. Đây là hình thức đào tạo thực tiễn hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng tổng thể cho nguồn nhân lực quốc gia.
Doanh nghiệp cần làm gì trong giai đoạn chuyển mình?
Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu trong giai đoạn chuyển đổi và liên tục biến động, thị trường xuất khẩu truyền thống như Mỹ trở nên rủi ro hơn do các chính sách thuế quan ngày càng khắt khe, các doanh nghiệp Việt Nam buộc phải chuyển mình để đáp ứng và thích nghi. Quá trình chuyển đổi này không chỉ là việc “phản ứng” với khó khăn, mà còn là cơ hội để tái cấu trúc nội lực, nâng cao năng lực quản trị, đổi mới công nghệ và mở rộng thị trường một cách chủ động, thông minh và bền vững.
Để thực hiện điều đó, doanh nghiệp cần xác định rõ những hướng đi chiến lược trong việc đầu tư vào con người, công nghệ và tổ chức. Dưới đây là những giải pháp cốt lõi mà doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam có thể triển khai nhằm tạo lợi thế cạnh tranh và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế:
Đầu tư vào nhân sự quốc tế: Doanh nghiệp có thể tuyển dụng, hợp tác hoặc thuê chuyên gia nước ngoài để tư vấn, quản lý, cải thiện các quy trình, nâng cao công nghệ và cùng đồng hành cùng doanh nghiệp trong quá trình hội nhập. Bên cạnh đó, cần có các chính sách, đãi ngộ phù hợp, hấp dẫn để thu hút và giữ chân nhân tài toàn cầu.
Nâng cấp kỹ năng cho đội ngũ trong nước: Việc nâng cấp kỹ năng cho đội ngũ trong nước cần gắn liền với thực tiễn hoạt động logistics hiện đại, thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu về quản trị chuỗi cung ứng, công nghệ số trong logistics, quản lý rủi ro và tối ưu vận hành. Doanh nghiệp có thể hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu và tổ chức đào tạo quốc tế để xây dựng lộ trình phát triển năng lực bài bản, vừa học lý thuyết, vừa thực hành tại chỗ. Đặc biệt, việc tạo điều kiện cho nhân sự tiếp cận các chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế như FIATA, CILT, hay APICS sẽ giúp nâng cao tính chuyên nghiệp và năng lực cạnh tranh của đội ngũ logistics Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng.
Xây dựng mô hình tổ chức đa văn hóa: Tạo môi trường làm việc đa dạng, cởi mở, khuyến khích tư duy sáng tạo, khả năng học hỏi và tinh thần cầu thị trong doanh nghiệp. Doanh nghiệp có thể áp dụng các nguyên tắc quản trị đa văn hóa như: giao tiếp không rào cản, tôn trọng khác biệt, chia sẻ minh bạch và đề cao học hỏi lẫn nhau. Điều này giúp doanh nghiệp dễ dàng thích nghi với các nền tảng đổi mới, phát triển và vươn mình ra thế giới.
Đầu tư công nghệ, đổi mới phương pháp quản lý: Các doanh nghiệp logistics lớn có tầm ảnh hưởng như Vietnam Post hay Viettel post việc áp dụng công nghệ hiện đại và đaog lại nguồn nhân lực quốc tế có thúc đẩy và hoành thành nhanh chóng. Việc đầu tư vào công nghệ và đổi mởi phương thức quản lý giúp các doanh nghiệp này giúp tăng vị thế cạnh tranh đối với các đối thủ nước ngoài, thậm chí có thể chiếm ưu thuế hơn. Các doanh nghiệp logistics quy mô nhỏ có thể lựa chọn chiến lược thông minh hơn: tập trung vào thị trường ngách, phục vụ các nhóm khách hàng cụ thể như doanh nghiệp bán lẻ, hộ kinh doanh cá thể, người bán hàng online qua mạng xã hội hoặc nền tảng thương mại điện tử. Với đặc thù là các loại hàng hóa có quy mô nhỏ, nhu cầu vận chuyển linh hoạt phân khúc này mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp nhỏ, nếu họ biết khai thác đúng điểm mạnh về tính linh hoạt, giá cả cạnh tranh và dịch vụ thân thiện.
Hình 1 Ứng dụng khoa học công nghệ vào chuỗi cung ứng & logistics
Ứng dụng công nghệ để tối ưu nguồn lực:Chuyển đổi số không còn là xu hướng mà là điều kiện tiên quyết để tồn tại. Doanh nghiệp cần ứng dụng công nghệ vào quản lý chuỗi cung ứng, dữ liệu nhân sự, đánh giá năng lực và dự báo nhu cầu đào tạo. Doanh nghiệp có thể tích hợp công nghệ đám mây vào quy trình quản lý, vận chuyển hàng hoá nhằm tối ưu chi phí, thời gian và mang lại kiệu quả cao tránh các sai sót không đáng có.Hình: Ứng dụng các công nghệ hiện đại cho quá trình vận hành chỗi logistics
Kết luận:
Trong bối cảnh Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ để trở nước phát triển logistics vững mạnh của khu vực, vai trò của nguồn nhân lực – đặc biệt là đội ngũ nhân sự quốc tế và nhân sự chất lượng cao trong nước trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Việc đầu tư vào con người không chỉ là một lựa chọn chiến lược, mà là điều kiện sống còn để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, tận dụng hiệu quả các cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA), và thích ứng với tốc độ chuyển đổi số toàn cầu. Qua đó các doanh nghiệp cần chủ động chuyển mình: xây dựng môi trường đa văn hóa, ứng dụng công nghệ quản trị hiện đại, đồng thời kết nối sâu rộng với hệ sinh thái đào tạo trong và ngoài nước
