Trong dòng chảy thương mại toàn cầu, nơi hàng triệu container di chuyển mỗi ngày, Việt Nam đang trên đà bứt phá mạnh mẽ: xuất nhập khẩu tiệm cận 800 tỷ USD trong 8 tháng đầu năm 2025, logistics trở thành mắt xích không thể thiếu trong chuỗi cung ứng quốc tế. Nhưng giữa cơ hội vàng ấy, thách thức lớn nhất lại nằm ở nguồn nhân lực và ai chuẩn bị tốt hơn sẽ là người dẫn dắt cuộc chơi.
Tuy nhiên, cơ hội ấy chỉ thực sự chuyển thành lợi thế nếu doanh nghiệp và quốc gia có đội ngũ nhân lực đủ năng lực không chỉ làm thủ tục, mà phải quản trị chuỗi cung ứng số hóa, ứng dụng công nghệ, hiểu luật và quản trị rủi ro xuyên biên giới.
Vì sao nhân lực xuất nhập khẩu, logistics là then chốt trong kỷ nguyên hội nhập?
- Xuất nhập khẩu Việt Nam đang bước vào giai đoạn bùng nổ: Kim ngạch thương mại năm 2025 tiếp tục tăng mạnh, mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp vươn ra thị trường toàn cầu.
- Logistics không chỉ là vận tải: Đây là hệ thống kết nối toàn cầu – từ cảng đến khách hàng cuối, từ dữ liệu đến dự báo, từ tối ưu chi phí đến bảo đảm an toàn hàng hóa.
- Nhân lực là yếu tố quyết định: Để tận dụng cơ hội, Việt Nam cần đội ngũ giỏi nghiệp vụ, am hiểu pháp luật và làm chủ công nghệ, từ đó biến lợi thế thị trường thành sức cạnh tranh bền vững.
Thực trạng nhân sự xuất nhập khẩu – logistics tại Việt Nam
Ngành logistics Việt Nam tăng trưởng 14-16%/năm, quy mô đạt 40-50 tỷ USD, đóng góp khoảng 8-10% GDP. Việt Nam cũng nằm trong nhóm 10 thị trường logistics mới nổi toàn cầu. Dù tốc độ tăng trưởng của ngành rất ấn tượng, nhưng nhân lực vẫn là điểm nghẽn lớn, làm chậm quá trình phát triển và giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp.Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), chỉ 5-7% lao động được đào tạo bài bản, trong khi khả năng đào tạo chính quy mới đáp ứng khoảng 10% nhu cầu. Phần lớn doanh nghiệp phải tự đào tạo lại nhân sự, dẫn tới chi phí tăng, sai sót nghiệp vụ và chậm trễ thông quan. Về chất lượng, nhân lực còn thiếu kỹ năng số, hạn chế về ngoại ngữ chuyên ngành và kỹ năng mềm.Thực trạng này khiến chi phí logistics ở Việt Nam cao hơn mức trung bình khu vực, tốc độ thông quan và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp bị ảnh hưởng đáng kể.
Nhân sự cần chuẩn bị gì cho kỷ nguyên vươn mình?
Để tháo gỡ “điểm nghẽn nhân lực” và nắm bắt cơ hội hội nhập toàn cầu, đội ngũ logistics – xuất nhập khẩu Việt Nam cần trang bị đồng bộ cả kiến thức, kỹ năng và tư duy trong kỷ nguyên mới:
- Chuẩn hóa kiến thức pháp lý và nghiệp vụ: Nhân sự cần nắm chắc Luật Hải quan và Luật Doanh nghiệp, từ thủ tục khai báo, nộp thuế, nghĩa vụ tài chính, lưu giữ hồ sơ đến việc phối hợp trong kiểm tra sau thông quan. Đặc biệt, cần hiểu rõ quy định về mã số HS, xuất xứ, trị giá hải quan để giảm rủi ro bị kiểm tra chuyên sâu, áp thuế chống bán phá giá hoặc đình chỉ thủ tục do vi phạm sở hữu trí tuệ.Trong môi trường hải quan điện tử, năng lực làm việc trên hệ thống thông quan trực tuyến và cơ chế “một cửa quốc gia” cũng là yêu cầu bắt buộc.
- Thành thạo kỹ năng số và ngoại ngữ: Từ nhân viên kho đến chuyên viên logistics cần được đào tạo quản lý dữ liệu, sử dụng hệ thống và công cụ phân tích dữ liệu nhằm tối ưu chi phí, nâng cao hiệu quả. Ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh thương mại, trở thành chìa khóa để giao tiếp, đàm phán và xử lý thủ tục xuất nhập khẩu với đối tác toàn cầu.
- Tư duy chuỗi cung ứng và thích ứng linh hoạt: Logistics hiện đại không chỉ là vận tải và kho bãi, mà còn quản lý dòng hàng hóa, tài chính và thông tin. Nhân sự cần được đào tạo để có tầm nhìn chuỗi cung ứng, đồng thời nhanh nhạy với các xu hướng mới như logistics xanh, logistics số hóa, thương mại điện tử xuyên biên giới hay mô hình xuất nhập khẩu tại chỗ.
- Làm quen với chuyển đổi số từng bước: Không chỉ doanh nghiệp, bản thân mỗi nhân sự cũng cần linh hoạt thích ứng. Bắt đầu từ việc làm chủ các công cụ tự động hóa nhỏ, sau đó mở rộng sang các quy trình phức tạp, tạo đà phát triển bền vững.
- Xây dựng thói quen học tập suốt đời: Chủ động tham gia hội thảo, khóa học trực tuyến, chương trình trao đổi quốc tế để cập nhật xu hướng mới. Đây không chỉ là cách nâng cao năng lực cá nhân mà còn là chìa khóa giữ vững vị thế trong nghề.
Kỷ nguyên vươn mình của Việt Nam không chỉ dựa vào thị trường hay chính sách hội nhập, mà cốt lõi nằm ở con người. Một thế hệ nhân sự logistics – xuất nhập khẩu giỏi pháp luật, thành thạo công nghệ, tư duy linh hoạt sẽ là động lực giúp doanh nghiệp Việt khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Đầu tư cho nhân sự hôm nay chính là gieo nền móng cho sức bật của nền kinh tế ngày mai.
